Körfez ülkelerini ve yönetimlerini kısaca tanımlarsak başta Suudi Arabistan 1927 yılında ingilizlerden bağımsızlığını kazanarak resmi devlet statüsünü dünya’ya ilan etmiştir. Yönetim şekli Monarşi olan bir Arap ülkesi’dir. Şeriat kanunlarına göre yönetilen bir Arap ülkesi olan Suudi Arabistan Teokrasi sistemi ile yönetilmektedir. Hem Teokrasi hem de Monarşi sistemini benimseyen Kral ailesinin yönetiminde idare edilen Körfez ülkesi’dir. Kuveyt 1961 yılında ingiliz yönetiminden bağımsızlığını kazanmış bir Körfez ülkesi’dir. Yönetim şekli Anayasa temeli üzerine kurulmuş fakat Kral yada Emir ile yönetilen, hak ve özgürlükler konusunda halkın yoğun talepleri olan ve Anayasa’sı şeriat kanunları ile yönetilen bir Körfez ülkesi’dir. Umman 1970 ylında ingilizlerden bağımsızlığını kazanmış ve Monarşi sistemi ile yönetilen bir Körfez ülkesi’dir. Yönetim Sultan ailesinin geleneklerini yansıtan baba’dan oğul’a şekli olarak yönetilen bir Arap ülkesi’dir. Katar 1971 yılında ingilizler’den bağımsızlığını elde etmiş ve Monarşi sistemi ile yönetilen Emir ailesi’nin yönetim gelenekleri içierisinde ülke’yi tek taraflı olarak kendi bildirimleri ile yönetilen Emirlik ülkesi’dir. Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ingilteren bağımsızlığını elde eden bir Körfez ülkesidir. Yönetim şekli genellikle diğer Körfez ülkeleri gibi Monarşi sistemi üzerine kurulmuş bir İslâm ülkesi’dir. Ancak Parlamenter Monarşi sistemi ile yönetilen ve Emir’in devlet başkanı statüsünü aldığı ve anayasa ile geleneklerini ömür boyu sürdüreceği anlamına gelen Körfez ülkesi’dir. Bahreyn 1971 yılında bağımsızlığını ingilizlerden alan ve yönetim şekli diğer ülkeler gibi bölgeye yayılan ve hapsedilen Monarşi sistemi ile yönetilen bir İslâm ülkesi’dir. Genellikle Orta Doğu ve Kuzey Afrika’daki bazı ülkelerin içerisinde Monarşi sistemi geleneği açısından Diktatör ve Otoriter liderin doğmasına zemin hazırlamış ve bölge üzerinde bu sistemin tutmadığı da açıkça görülmektedir. Anayasa’nın halklar üzerinde garantör olması yerine, Anayasa’yı Kral, Sultan ve Emir statüsündeki yöneticiler üzerinde bir ömür boyu garantör olması geleneğin ve idare yapısının çoğulculuk anlayışını dünya normlarına uyarlamamaktadır. Demokrasi ve Çoğulculuk sistemine ters kurulan Monarşi sisteminin ülke muhalefeti ve karşıt görüşlerinin seçilmesi adına olanaksız hale gelmektedir. Tek başlı bir sistem üzerine kurulan her bir oluşum, topluluk veya ülke için farklı görüşlerinde hapsedilmesini gün yüzüne çıkarmaktadır. Monarşi sistemi bu İslâm ülkelerini git gide dış dünya ile bağlantılarını Otokratik bir yönetim algısına dönüştürmesi hem ülke imajı hem de coğrafya halkları imajı açısından olumsuz bir gelişme’dir.
Körfez bölgesinde bulunan 6 Arap ülkesi için güvenlik ve birliktelik son derece önemli bir algı konusudur. Irak’ın Kuveyti işgali ile başlayan petrol sahaları isteiği ile ve yeraltı kaynaklarının başka ülkeler tarafından kullandırılmaması ve bağımsızlığın tehlikeye girmemesi için Körfez ülkeleri topyekün staretji belirlemiş ve bu yönde hareket etmiştir. Bölgede İran-Irak savaşının ardında Körfez ülkeleri üzerinde dış kaynaklı olarak İran ve Irak algısı çok ciddi derecede değiştirilmiştir. Bölgesel güç konumunda aday olan İran’ın tehditkar açıklamaları ve mezhepsel bir yaklaşım ortaya koyması ile birlikte Bahreyn yönetimine karşı destek ve askeri birliktelik içeren mesajları ile Sünni Körfez ülkelerinin çok açık olarak tehdit olarak algısı belirmiştir. İran hem Körfez hem de Orta Doğu’daki belirli ülkeler üzerinde Suriye, Lübnan (Hizbullah desteği), Irak ve Bahreyn’e karşı diğer Arap ülkelerine mezhepsel bir kart kullanması bölgesel istikrarsızlık ve bölge üzerinde değişik bir oyun planına soyunma eylemi adına hatalı bir dış politika izleyişidir. İran bütünlükle hatalı bir yol izlenimi sürmekle kalmayıp, bölgede ABD ve israil’in sert politikaları ile yoğun ve güçlü projeleri İran’ın diğer Arap ülkelerine karşı yürüttüğü radikal söylemler ve eylemler için ileri de Abd ve israil ittifakına karşı destek arayışında fazla Arap ülkesinden destek’te alamayacağı da akıllara gelmektedir. Orta Doğu ve Körfez coğrafyasında yoğun bir güvenlik zaafı olduğu hatta Körfez ülkeleri üzerindeki Monarşi rehaveti ile birlikte Avrupa Birliği ülkeleri ve ABD politikaları çok etkin olduğu görünmektedir. Gün geçtikçe Körfez ülkeleri üzerinden Orta Asya ve Pasifik coğrafyasına uzanan ABD politikası hem Afrika ile köprü görevini Suudi Arabistan ile yapmakta hem de Kuveyt ile İran politikasına karşı birlikte ittikaf gerçekleştirmektedir. Sadece İran politikası için Körfez ülkelerini ekonomik ve askeri olarak kullanan bir takım güç odakları kendi süreklilik stratejilerini en kolay ve en güvenli bir şekilde ittifak ülkeleri üzerinden gerçekleştirmeleri ve gerekli görüldüğü takdirde askeri bir ortak hareket yürütmektedirler. Körfez ülkeleri üzerindeki bir etkili ülke olan Almanya son yıllarda Arap Uyanışı ile birlikte silah ve askeri malzeme ihracatını bir hayli yükseltmiştir. 2 Almanya'nın silah ihrac ettiği körfez ülkelerinden Suudi Arabistan için, geçen yıl toplam 1,24 milyar Avroluk silah satışına izin verildi. Böylece bu bölgedeki ülkeler arasında Almanya'dan silah alma yarışında Suudi Arabistan birinci sırada yeraldı. Alman Federal Ekonomi Bakanlığı tarafından da benzer bir rakam açıklanmıştı.
Federal Bakanlık, Suudilerin aldıkları silahların 1,1 milyar Avroluk kısmını sınırlarını korumak için kullandıklarını bildirdi. Umman ve Birleşik Arap Emirliklerine yapılan satışlar bir yıl öncesine göre azalırken, özellikle ayaklanmaların daha yoğun yaşandığı Bahreyn ve Katar'a yapılan satışlar arttı. Bahreyn'e yapılan satışlar 4,3 milyon Avroya yükselirken, Katar'a yapılan satışlar 17,6 milyon Avroya yükseldi. 2 Kaynak: http://www.dunyabulteni.net/?aType=haber&ArticleID=248432
Uzak Doğu ile Orta
Asya stratejisine Güney Kore ile başlayan süreçte devamlılık gösteren ABD
politikaları daha sonra Avrupa Birliği ve NATO kapsamında Orta Doğu ve Kuzey
Afrika bölgesinde etkili bir izlenim oluşturması bölgedeki istikrarsızlık ortamının
İran’ın politikası olan mezhepsel birliktelik ile başka boyuta sürüklenmesi
Arap ülkelerinin güvenlik algılarının daima farklı alanlara kaymasını
sağlamaktadır. Kültürel ve Dinsel bir birlikteliğin dnya kamuoyu üzerinde
farklı algılara yol açması hem bölge ülkeleri açısından hem de diğer bölge
ülkeleri açısından ileri de oluşturulması mümkün politikalara da darbe
vurmaktadır. Körfez Ülkelerinin dış politika (foreıgn policy) süreçleri bazı
Orta Doğu ülkeleri gibi dış kaynaklı ve dışarıdan günümüz koşulları ve güç
odaklarının çıkarları doğrultusunda eklenerek oluşturulmaktadır. Devlet ve Halk
arasında güçlü bir birliktelik sürecinde dış kaynaklı hiçbir engelin ve
oluşumun sürekliliği olmayacaktır. Tabi
ki Yemen gibi bir ülkeyi de unutmamak gerek Körfez Ülkeleri İşbirliği Teşkilatı
(GCC) içersinde bulunmak üzere başvuru koşulları halen değerlendirilmektedir. Yemen,
istikrar ve güvenlik kavramı için son yıllarda siyasi ve politik bir takım
süreçlerin odak noktası haline gelmiş ve terörizm ile yakından ilgili bir Arap
ülkesi olmuştur. Terörizm ve marjinal grupların bağımsızlık ve başka güçler
adına yaptıkları faaliyet gösterileri bunların sonucunda Suudi Arabistan ile
mezhepsel bir soruna doğru ilerlemesi de bölgesel istikrarsızlık ve Teşkilat
için aşılması güçbir mesele olarak gündemini korumaktadır.
Körfezİşbirliği Teşkilatı ve Üye 6 Arap Ülkesi (Gulf Cooperation Council - GCC)
Avrupa Birliği (AB)
oluşumundan etkilenerek kurulmuş olan teşkilat yapısal olarak Monarşi sistemi,
ekonomik ve diğer birçok ortak payda olarak da demokrasi modelini örnek almış
bir yapı’dır. Avrupa Birliği’nin güvenlik politakalarında soğuk savaş
döneminden sonra rusya tehdidi ile rol alan eski adı Avrupa Ekonomik Topluluğu
(AET) şimdi ise Körfez İşbirliği Teşkilatı ise İran’ı tehdit olarak algılaması da
aynı orantılı’dır. Güvenlik algısı tehditlere karşı doğrudan olmamakla birlikte
oluşturulan zemin ile dolaylı olarak gündeme gelmiş ve bundan sonraki süreçte
ise devam edecek gibi görünmektedir.
Bu yazı geneli itibari ile araştırılmış olup, kaynakçaları ile
yayımlanmışolarak EMRE AÇIKEL'e aittir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder